Genel Bakış
Gutenberg’in önemli buluşunun kullanıldığı yılları izleyen 5oo yıl boyunca baskı tekniği bir çok teknolojik yeniliklerle kendini geliştirdi ama temel yöntemde bir değişiklik olmadı. Baskı sistemleri günümüz yaşamının vazgeçilmezleri arasına girdi. Teknolojik olarak yenilenen, hassaslaşan ve inanılmaz hıza ulaşan baskı tekniklerinden günümüzde ticari amaçlı basım için genellikle; tipo (tümsek baskı), tifdruk (derin veya çukur baskı), rotogravür ve en yaygın olarak ofset (tümsek) baskı teknikleri kullanılır.
Sürekli ve periyodik, yüksek trajlı yayınların kağıt üzerine basımı için kullanılan baskı teknikleri;
- Tipo baskı ( yüksek/tümsek baskı) tekniği
- Ofset baskı ( yüksek/tümsek baskı) tekniği
- Tifdruk baskı ( çukur baskı) teknikği
Tipo Baskı Tekniği ( Yüksek/tümsek baskı)
Baskı tekniklerinin en eski olanı, hatta matbaayı temsil eden baskı tekniği olarak bilinir. Baskı teknikleri içinde en kolay anlaşılır olanıdır. En çok bilinen örnekler ise; patates baskılar, lastik-plastik-metal döküm mühürlerdir. Tipo baskı ancak yüksek baskı kalıplarıyla yapılır. Bu kalıplar; metal harfler, tahta, çinko, pirinç, kurun, muşamba, nylon gibi maddelere oyularak hazırlanır; bu türden kalıplara klişe denir. Gutenberg’in geliştirdiği tipi baskı tekniğinde, klişelerdeki mürekkeplenmiş görüntü mekanik basınçla basılacak yüzeye aktarılır. Basılacak klişe üzerindeki şekil ve harfleri taşıyan yüzeyi kabartma şeklindedir. Klişe yüzeyi mürekkeplendiğinde yüzeyde kabartma şeklinde tümsekte olan şekil ve yazılar mürekkeplenir. Klişenin kabartma yüzeyindeki tümsek görüntüler, aynada yansımış görüntüler gibi terstir. Kağıda aktarıldığında düz, okunabilir bir şekil alır.
- Değişik boyutlarda ve renklerde kağıda, kalitesi oldukça yüksek baskılar yapılabilmektedir.
- Uzun süreli baskı sayısına bağlı olmaksızın süreli standart baskı yapılabilmektedir.
- Bu teknikte prova baskı yapmak çok ucuza mal olmaktadır.
- Tipo baskı kalıpları ofsetten pahalı, tifdruk baskısından daha ucuzdur.
Ofset Baskı Tekniği( Yüksek/Tümsek baskı)
Ofset baskı tekniği diğerlerinden sonra ortaya çıkmış olmasına karşın kalıp maliyetlerinin düşük ve baskı hızının yüksek olması nedeniyle, kısa sürede tipo baskının yerini alarak hızla hızlanmıştır. Bu baskı tekniği dört ana rengi kullanır. Bu renkler CMYK olarak da bilinir.
Ofset baskı tekniğinde baskı yapan kalıplar üzerindeki şekiller, ne tip baskı tekniğindeki gibi levha yüzeyinde yükseltilmiş, ne de tifdruk baskı tekniğinde olduğu gibi levha yüzeyinde çukurlar halinde aşağıya indirilmiş görüntüde değildir. Genel anlamı ile taş baskını gelişmiş türü olarak tanımlanan ofset baskı tekniğinde su ile yağın karışmamasından yararlanılır, böylece yağ esaslı mürekkep baskı levhasının yağa duyarlı bölgelerine tutunabilir ve bu bölgelerde ki mürekkepler kağıda aktarılır. Su tutan bölümler ise, mürekkep tutmadığı için baskı aşamasında levha üzerindeki şekillerin ( yağ esaslı mürekkep tutan) kağıt üzerine aktarılmasına olanak sağlar.
Tifdruk Baskı Tekniği ( Çukur baskı)
Tifdruk baskı tekniği, gravür baskı diye de adlandırılan; kabartmalı klişelerin kullanıldığı baskı tekniklerinin aksine, matbaa mürekkebinin plaka sathı üzerinde oyulmuş kısımlardan kağıda aktarılmasına dayanan bir çukur baskı sistemidir.Yüksek hız ve yüksek bir kalite elde edilir. Baskı teknikleri içinde en iyi siyah ton ve en geniş renk çeşidi tifdruk baskı tekniğiyle elde edilir. Her türlü kağıda kaliteli baskı yapılabilir. Oldukça ekonomik bir baskı tekniğidir.
Merve Cıva
Atölye İzmir Grafik Tasarım Eğitmeni
